©: FrieslandWonderland

Oudega is een waterstreekdorp dat in de Middeleeuwen is ontstaan aan de sloot die van de Oudegaster Brekken naar de Schuitel (later de Schuttelpoel) leidde. Het dorp ligt in een meren- en poelengebied en was aanvankelijk alleen over het water ontsloten. De kerk stond in het westen, de voornamelijk agrarische bebouwing uitsluitend ten noorden van de sloot. Dat is het beeld dat de grietenijkaart in de atlas van Schotanus uit 1716 laat zien. Op deze kaart staat de Oudegaster Schattinge, de eerste ontsluiting over de weg, in noordelijke richting naar de Hemdijk.

De Tegenwoordige Staat van Friesland meldde in 1788: ‘Oudega of Oldega is een dorp van een’ middelbaaren omtrek, … waar onder de State Hoitema. … Onder dit dorp heeft men verscheidene wateren, met naame de Oudegaster Brekken, die wel de grootste zyn, als loopende Westwaards tot in de vlakke Brekken en Bornbrek, en Oostwaards tot aan de Buurt van het Dorp, Sipkemeer, Kerkmeer, Riedmeer, Joo, enz. Ten Noorden van meergemelde Oudegaster Brekken, heeft men eenige huizen met Naame de Oudegaster Ryp, en aldaar een Zyltje in den Ryper weg, loopende van hier naar Wonzeradeel.’

Op de grietenijkaart in de atlas van Eekhoff uit 1851 blijkt de bebouwing toegenomen. Langs de sloot naar de Schuttelpoel is een weg gekomen, die na de poel als reed doorloopt tot Osingahuizen. Aan de zuidzijde van de sloot is wat bebouwing gekomen, later zou deze hele streek bebouwd raken. De sloot langs de Haganadyk- Rigedyk ligt er nog steeds en vormt een van de fraaiste karakteristieken van het dorp. Opvallender is dat tussen de kerk en de uiterst oostelijke oever van de Oudegaster Brekken komvorming is te zien. De bebouwing langs de Breksdyk naar de Schatting is weer van later.

De hervormde kerk is in 1755 gebouwd, omstreeks 1870 is zij aan de oostzijde vergroot en is een houten geveltoren met een spits met frontons geplaatst. De kerk heeft een aantrekkelijk interieur met een gevarieerde collectie grafzerken en gebrandschilderde ramen van Ype Staak (1756).

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
FYP: Gemeente Sudwest Fryslân

© Foto voorblad: FrieslandWonderland