©: FrieslandWonderland

Houtigehage is een heidedorp dat pas aan het einde van de 19de eeuw gestalte kreeg. De oorsprong is ouder. Tot in de eerste helft van de 18de eeuw lagen in deze streek hoge venen. Op de grietenijkaart in de atlas van Schotanus uit 1718 liggen er de Folger Veenen met in het verlengde van de Burmaniasloot: de Hillema Gruppel. De venen zijn spoedig daarna in enkele tientallen jaren voor de turfwinning afgegraven.

Toen in het midden van de 18de eeuw dat werk was gedaan, werd het geruïneerde landschap aan zijn lot overgelaten en ontwikkelde zich een heidegebied, waarop armoedzaaiers wat stukjes grond in cultuur trachtten te brengen om in hun bestaan te voorzien. Houtigehage bestond toen uit een ongeordende en verspreid liggende verzameling spitketen. Op de grietenijkaart in de atlas van Eekhoff uit 1848 blijkt de nederzetting al wat structuur te hebben gekregen. Het land is op een zeer kleinschalige wijze in cultuur gebracht. De bewoning lag nog steeds verspreid en er waren nog veel onontgonnen voormalige dalgronden, maar langs de Houtigehaagster Wijk – thans de Skoallewyk – stonden toen al rijen huizen die tezamen een begin van een nederzetting gingen vertonen. In 1896 werd pas een school gebouwd: de eerste collectieve voorziening.

De inwoners kerkten aanvankelijk in het westelijk gelegen dorp Rottevalle. Johannes Antonie Visscher, predikant aan het begin van de 20ste eeuw, trok zich het lot van Houtigehage aan, publiceerde over de ‘arme Friesche heide’ en heeft veel werk verzet voor de verdere ontginning. De hoofdstraat is dan ook naar hem vernoemd. Woningvereniging Smallingerland begon toen ook aan een woningbouwprogramma, waarvan woningen met krimp en schuur aan de Skoallewyk in 1909 de eerste waren. Een van die woningen is nu tot een museum van de emancipatie gerestaureerd en ingericht. In 1930 werd Houtigehage een zelfstandig dorp. In 1937 kwam de hervormde kerk tot stand. Na de oorlog is het dorp sterk gegroeid, vooral omdat de woningbouwvereniging er flink ging bouwen.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel

© Foto voorblad: FrieslandWonderland