Hegebeintum - dorp in Friesland
Hegebeintum
Hegebeintum is een radiaal terpdorp dat enkele eeuwen voor het begin van de jaartelling is ontstaan. Het is een ‘ideale’ terp met een nagenoeg cirkelvormige ringweg. Het zuidelijke gedeelte van deze ringweg is thans verhard; het noordelijke deel heeft nog het authentieke karakter. De terp is dun bewoond gebleven, waardoor hij tussen 1896 en 1905 voor het grootste gedeelte kon worden afgegraven. Alleen de kerk met hof zijn gespaard en een drietal steil oplopende paden doen het terpniveau zintuiglijk beleven. Juist omdat het de hoogste terp van Friesland is: de kruin reikt tot liefst 8,8 meter. Bij de afgraving is bewezen dat de vroegste ophogingslaag – het begin van de terpenbouw – op ongeveer 600 jaar voor Christus kan worden gesteld.
Hegebeintum was aan de westzijde door de Ferwerdervaart ontsloten. De dorpskerk is een vrij gave, 12de-eeuwse tufstenen kerk met een iets inspringend koor met een halfronde absis. Het muurwerk met vroegere sporen heeft spitsboogvensters gekregen. De kerk is aan de westelijke zijde met kloostermoppen vergroot waar in 1717 de huidige zadeldaktoren kwam. In het interieur zijn restanten van muurschilderingen ontdekt. Een dubbele herenbank uit 1762 met een rococo kuifstuk voor de familie De Schepper-Coehoorn van Scheltinga staat er te pronk. De vijftien rijkversierde rouwkassen en wapenborden uit de 18de eeuw van leden van de families Van Coehoorn, Nijsten en De Schepper domineren het interieur.
Harstastate ten oosten van de terp wordt voor het eerst in de bronnen genoemd in de 15de eeuw. Harsta heeft veel verbouwingen gekend. In de 17de eeuw werd een vleugel in kolossaalorde gebouwd, die in de 19de eeuw al weer werd gesloopt, evenals de verdieping van de oudere vleugel. De begane grond kreeg toen een neoclassicistisch uiterlijk. Er is een toegangspartij met ionische pilasters en een geblokte kroonlijst en bij de restauratie aan het einde van de 20ste eeuw is er een eigenwijze dakkapel geplaatst. ‘Het zaal’ is aan het einde van de 18de eeuw ingericht in de Lodewijk XVI-stijl.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
NLP: Beleef Friesland
