Penjum
It mânske doarpsgebiet fan Penjum wurdt beskerme troch in noch gruttendiels te werkennen tige âld stelsel fan diken: de Penjumer Gouden Halsbân. Yn it ûnder bepaalde waarsomstannichheden ûnbarmhertich lege lânskip efter de seedyk foarmet Penjum in herberchsume, kompakte delsetting. It is in terpdoarp mei in net al te skerp ôfgroeven tsjerketerp dy’t noch bysûnder goed te erfaren is. It doarp hat in rom tsjerkhôf mei in izeren stek op in muorke en in seame fan net tige âlde linebeammen. Noardlik fan de tsjerke stiet yn in heale kring in prachtige rige diakonijwenningen, boud fan de yn dizze omjouwing sa karakteristike giele stientsjes: de Fryske trijelingen. Dêrtsjinoer leit de moaie buorren, de Grote Buren mei nochal wat goed ûnderhâlden en fariearde notabele wenningen.
Yn de Kleine Buren stiet ek in grut ferskaat oan huzen. De Burenlaan dy’t oan wjerskanten fan de yntree fan it doarp front makket nei de smelle Harnzer Feart, foarmet mei in fraai fariearde bebouwing fan fersoarge wenningen en boerepleatsen, fan om-ende-by 1900 en de tritiger jierren, in moaie eastlike doarpsgrins. De nei-oarlochske útwreidings binne sawol yn it noarden – mei ûnder mear in fraaie tradisjonalistyske rige wenningen út 1948 oan de L. Scheltestrjitte – as yn it suden telâne kommen, wêrtroch’t it doarp de regelmjittigens fan in rjochthoeke krigen hat.
De âlde letgoatyske doarpstsjerke op de net skerp ôfgroeven tsjerketerp is yn 1759 foar in part fernijd. De sealtsjerke hat yn de súdgevel trije rûnbôgefinsters. It measte muorrewurk is fan giel bakstienmateriaal fan lyts formaat, de noardgevel fan meardere soarten giele moppen mei foaroan ien rûn finster. It ûnderste segmint fan de foarse en yn de wide omkriten werkenbere toer is fan opnij brûkte dowestien mitsele, nei fersnijing sjogge we mêleard giele bakstien; nei in twadde fersnijing foaral lytser read materiaal. Yn it noarden oan de Grote Buren leit it lytse 18e-ieuske skûltsjerkje, opnommen yn it gewoane doarpswenning, fan de menisten, dat hjir in bysûndere wearde hat omdat Menno Simons yn Penjum libbe hat.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
FYP: Gemeente Sudwest Fryslân
