Easternijtsjerk
Foar it noardeasten fan Fryslân is Easternijtsjerk in flink doarp en dat falt benammen op omdat de delsetting frij jong is: it bestândiel ‘nij’ yn de namme wiist al yn dy rjochting. It is net in terpdoarp en dus in útsûndering yn de streek. Easternijtsjerk is in komdoarp dat nei alle gedachten pas ûntstien is nei de bediking fan it gebiet fan de 11e ieu ôf. It doarp komt yn de twadde helte fan de 12e ieu yn in oerlevering foar en yn de boarnen foar it earst yn de 13e ieu.
Oan de frij romme Buorren begûn it yn it earstoan mei lintbebouwing. De delsetting moat him geunstich ûntwikkele ha, want yn de 13e ieu kin der al in flinke tsjerketoer boud wurde. It doarp krijt mei de Nijtsjerker Opfeart in ûntsluting yn noardlike rjochting nei de Paezens ta. Sûnt de 18e ieu is it doarp boppedat oer lân ferbûn mei Dokkum. De Buorren fertoant in pear bochten en by de tsjerke in ferbreding wêrtroch’t de profilen farieard en libbendich binne. Yn de 19e ieu is der foaral boud oan de besteande paden en wegen. Yn de 20e ieu is it doarp útwreide nei de noardwestkant tusken it Lyts Ein en de Griene Wei yn en oan de noardkant om De Terp en De Fiver hinne. Resint ek oan de súdkant.
De doarpstsjerke stiet op de hoeke mei Lyts Ein op in hiërargysk plak dat net ûnderdocht foar de doarpstsjerken op in terprestant. De letgoatyske tsjerke hat in út de 13e ieu datearjende swiere, bakstiennen, sletten toer, ferdield yn twa segminten dêr’t de ûnderste romte fan oerwulve is. De westlike geveltop fan it sealdak is fersierd mei nissen. It trijekantich sletten koar is yn de lette 15e ieu boud; pas dêrnei kaam it skip ta stân mei flau spitsbôgige finsters en steunbearen. It ynterieur besit ûnder mear meubilêr yn rococo-styl. Oan de Langgrousterwei stiet de ienfâldige grifformearde tsjerke út 1890. Westlik fan Easternijtsjerk leit it agraryske buorskip Bollingawier mei inkele monumintale buorkerijen.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
