Mullum
Mullum is in terpdoarp en hat ieuwenlang in foarútskode post fan Frjentsjerteradiel west. It is ûntstien op ien fan ‘e terpen, dy’t hjir, sa tichteby de see, frijwat ticht siedde wienen. Mullum wie it earste doarp oan de rydwei, de Witteweg, fan Harns nei Ljouwert. De warbere en bedriuwige Koningsbuurt hearde der ek by. Dêr stienen ûnder mear tichelwurken, kalkbrânerijen en learloaierijen. De tsjerke wie yn de Midsieuwen in dochtertsjerke fan de Augustiner abdij Ludingatsjerke dy’t tusken Harns en Achlum yn lei.
It doarp mei syn Koningsbuurt is jierren lyn oan de stêd Harns tafoege. De tsjerke stiet op in rjochthoekige, frij hege terprest dêr’t it doarp mei hjir en dêr wat âlde bebouwing fuort omhinne groepearre is. Oan de westkant steane agraryske gebouwen en oan de noardeastkant in groep restaurearre diakonijwenninkjes mei gevelankers (1702). By de âlde ryddyk lâns stiet ek noch wat 19e en ier-20e-ieuske bebouwing, en dêr tuskenyn in eardere smidderij. Fierder is it doarp, pas nei 1950 sterk útwreide mei folkswenningen en letter mei huzen yn de frije sektor. Dat is yn stroken noardlik en eastlik fan de tsjerke, mar foaral súdlik fan de Ljouwerterdyk bard.
De tsjerke op it frij romme en hege, troch in ligusterhage omseame tsjerkhôf datearret foar in grut part út it begjin fan de 13e ieu, mar se hat gâns ferbouwingen ûndergien. Benammen de toer, dy’t yn de 18e ieu in elegante bekroaning fan in lantearne hie, is nochal wat feroare. Hy is yn 1810 ferlege en foarsjoen fan in achtkante ynsnuorre spits. Dizze toer is alhiel fan giel bakstienmateriaal, foar in part moppen en foar it measte lytse trijelingstientsjes oplutsen. Oan it begjin fan de 20e ieu is de tsjerke opknapt, ommitsele, útsein de noardgevel dêr’t noch giele kleastermoppen sichtber binne. De súdmuorre is bepleistere. Om de yngong en de rûnbôgefinsters hinne stekke de deikanten fan brune mangaanstien út. Yn it trijekantich sletten koar binne noch wat bouspoaren fan âldere iepeningen te sjen, mar foaral de noardmuorre fertelt hiel wat mei alderhande spoaren fan finsters en poarte-iepeningen. By de toer stiet in wierskynlik 18e-ieuske sark mei in prachtige ôfbylding yn heech reliëf fan in mole mei skuorren en seagerijen.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
