Nijsgjirrichheden yn Hijum

Boustyl: Romano-gotyk
Datearring: 12de ieu
Restauraasje: 1975-1976

Lizzing: It doarp is ûntstien op in âlde kwelderwâl. Om 1900 hinne is de terp dêr’t de tsjerke op stiet foar in grut part ôfgroeven.

Eksterieur: De tsjerke bestiet hast hielendal út dowestien. Hy is mei bakstien ferhege en fergrutte. De ynboude sealtektoer foarmet mei de neistlizzende romten noardlik en súdlik derfan in aardich geef, saneamd redusearre westwurk. Oan de noardkant binne noch spoaren fan in ôfbrutsen bouwsel (sakristy) te sjen. De súdmuorre wurdt oan de meast westlike kant ôfsletten mei in rûnbôgefries.

Ynterieur: It oargel út 1913 is boud troch Bakker en Timmenga.

Gebrûk hjoed-de-dei: de tsjerke fan Hijum hat in rom gebrûk. By de restauraasje nei de oername yn 1975 is der gjin keuken, húske of ferwaarming oanbrocht. It gebou is wol gewoan te besytsjen. De kaai kin ophelle wurde op it adres Skoallestrjitte 6 yn Hijum.

De Nicolaaskerk staat hoog op een scherp afgegraven terprest. De kerk is gebouwd van tufsteen in het tweede kwart van de 12de eeuw. Zij bezit een in verhouding tot het kleine schip forse westelijke partij. De ingebouwde toren is dan ook met de zijruimten op de begane grond en verdieping gevormd tot een zogenaamd gereduceerd westwerk. Oorspronkelijk waren deze overwelfde zijruimten met openingen met elkaar, maar ook met het kerkschip verbonden. De toren rijst grotendeels in tufsteen op met verticale spaarvelden tussen lisenen en hoekpenanten, steeds met een afsluitend rondboog-fries. In de westgevel staat een korfbogige ingang met bovenliggend spitsboogvenster in een rechthoekige nis van gele en rode baksteen (15de eeuw). De beëindiging met zadeldak is mogelijk 18de-eeuws. In de tufstenen noordmuur van het schip zitten spaarvelden tussen lisenen, met daarin twee zeer kleine romaanse rondboogvensters. Er is een met rode steen dichtgemetseld spoor van een verdwenen aanbouw en een klein fragment van een rondboogfries te zien. In de zuidmuur is het rondboogfries grotendeels bewaard gebleven maar daar zijn de tufstenen spaarvelden verstoord door de in de 18de eeuw aangebrachte grote spitsboogvensters met vorktracering. Het vijfzijdig gesloten koor van gemêleerde baksteen en lancetvensters en met hoekpenanten is in de 15de eeuw totstandgekomen.

De sober ingerichte kerkruimte is gedekt met een houten tongewelf met trekbalken die bij het minder dikke muurwerk van de koorpartij op een geprofileerde bakstenen rand liggen. Beneden zit rondom een lambrisering. De 17de-eeuwse preekstoel met eenvoudige hoekzuilen en klankbord staat tegen de oostelijke sluiting en het van balusters voorziene doophek heeft het effect van een laag koorhek. In de vloer van gangpad en koor liggen 17de-eeuwse gebeeldhouwde grafzerken, waaronder die voor Fokel Roorda die in 1590 overleed. Het orgel, in 1913 gebouwd door de firma Bakker & Timmenga, staat op de westgalerij die ondersteund wordt door kolommen met teerlingkapitelen. De kerk is eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken.