Unfortunately, at the moment we can provide only parts of this website in the English language. For those parts of the website that not yet have been translated we recommend use of the Google Translate option next to the title of the item.
Suwâld
Suwâld is een streekdorp dat in de Middeleeuwen is ontstaan op een langgerekte smalle zandrug. Weliswaar van geringe hoogte, maar die toch boven het laagveen aan weerszijden uitstak. Volgens de grietenijkaart in de atlas van Schotanus uit 1716 bestond het dorp uit een lange, kronkelige streek langs een deels door bomen omzoomde weg, die in noordelijke richting over Tytsjerk in verbinding stond met de Zwarteweg naar Leeuwarden. Ten zuiden van het dorp lagen de verkeersverbindingen over het water van de Wijde Ee en de Lange Meer.
De Tegenwoordige Staat van Friesland meldde in 1786: ‘Dit dorp is ook niet onvermaakelyk, en ligt op eene hoogte in laag land; ten Zuiden en Noorden heeft men bouwlanden, en de huizen staan in ’t geboomte, alwaar veel heiden bezemen gemaakt en naar elders verzonden worden. In ’t Westen loopt dit dorp zeer verre uit tot aan ’t Langdeel, en bevat daar het buurtje de Oude Mieden, alwaar veel vogelkooien gevonden worden. In de nabuurschap heeft men ook eenige meertjes, van welke het Louwsmeer wel het voornaamste is. … Uit de landen, aan de Oostkant en de wyde Ee gelegen, wordt veel turf gegraaven.’ Na de verveningen is het lage land in cultuur gebracht.
De kerk is toegewijd aan Sint-Gregorius en dateert oorspronkelijk uit de 12de eeuw. Dat is niet te zien, want het schip van tufsteen was aan het einde van de 16de en in 1631/’32 hersteld en hij is vermoedelijk in de 19de eeuw helemaal bepleisterd. De oude toren is in 1828 ingestort en in 1889 is aan de westzijde een houten geveltoren met een bekleding met leien geplaatst. Het interieur bevat 17de-eeuwse elementen.
Tegenover de kerk staat de in 1883 gebouwde, schilderachtige consistoriekamer in een decoratieve chaletstijl. Aan een bocht in de Kerkbuurt ligt de oude kern met een gevarieerde bebouwing tot eenvoudige arbeidershuisjes toe en staat de in 1864 gebouwde voormalige gereformeerde kerk. Aan het Zuiderend is een voormalig veerhuis dat door de gevelankers zijn datering prijsgeeft: 1727.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
