Nijsgjirrichheden yn Ljouwert
Grote Hoogstraat 14: woonhuis 'De Fette Os'
In de zestiende eeuw vestigden zich voornamelijk middenstanders in deze straat, waaronder veel vleeshouwers die hun waar verhandelden in het nabijgelegen vleeshuis aan de Eewal. Volgens het stadsarchief stond in 1586 op deze plek een bedrijfsruimte van een vleeshouwer en ook in 1703 woonde hier een slager. Het bouwjaar 1664 laat onvermeld welke persoon het huis bewoonde, maar aannemelijk is dat het ook toen een vleeshouwer was. Vanaf de tweede helft van de achttiende eeuw woonden er voornamelijk bakkers, waarna het in de negentiende eeuw door verschillende beroepsgroepen werd gebruikt.
Op de begane grond was de kamer door een insteekvloer plaatselijk verdeeld in twee lagen. Daardoor had het achterhuis twee niveaus. Tegen de achtergevel lagen boven elkaar twee stookplaatsen. In het voorhuis was aan de linkerzijde een kleine zijkamer afgescheiden met een hangkamertje. Hier zat een extra venster, waarvan de geblokte ontlastingsboog bewaard is gebleven. De tussenwand bestond uit een rijk gedecoreerde bedsteewand die bij de restauratie als kolenhok op zolder werd aangetroffen en weer is teruggeplaatst.
Meer informatie over dit pand vind u hier.
Tekst: © Foto: © Vereniging Hendrick de Keyser
Sint Jacobstraat 13: woonhuis met winkel
Dit monumentale huis aan een van de voornaamste straten van Leeuwarden werd in 1638 gebouwd voor de boekdrukker Dirck Albertsz uit Deventer. In het fries boven de winkelpui staan voorstellingen van het boekmakersambacht.
In 1705 werd het huis gekocht door Hendrick Frieswijck, vanaf 1722 burgemeester van Leeuwarden. Hij bracht zijn wapenschild aan boven de ingang en liet het huis inwendig verfraaien tot een van de deftigste huizen van de stad, wat nog is af te lezen aan het fraaie portaal tussen hal en gang. Vanaf het midden van de 19de eeuw was een bakkerij in het pand gevestigd en was het huis weer een bedrijfspand.
De rijk gedetailleerde gevel is verwant aan gevels in Amsterdam, Hoorn en Enkhuizen van omstreeks 1620 in de late renaissancestijl, de stijl van de stadsbouwmeester Hendrick de Keyser. Karakteristiek zijn de gekoppelde bogen gedragen door enkele en dubbele pilasters en de beeldhouwwerkjes in de boogvelden boven de vensters.
Meer informatie over dit pand vind u hier.
Tekst: © Foto: © Vereniging Hendrick de Keyser
Auckemastraatje 4 en 6: woonhuizen
Het Auckemastraatje bevindt zich ten zuiden van het stadhuis van Leeuwarden, dat in 1713 werd gebouwd. Daarvóór stond op deze plek het oude stadhuis ‘Auckamastins'. De huizen aan deze straat werden dan ook bewoond door hoge ambtenaren in dienst van de stad. De huizen op nummer 4 en 6 werden samen gebouwd halverwege de zeventiende eeuw.
In 1736 werd nummer 4 door Claes Koopmans, de toenmalige 'premier clerq' van de staten van Friesland, verkocht aan Bernardus Munnick ‘premier clerq der stad Leeuwarden'. In 1740 werd het huis verkocht aan diens opvolger Gerben Bottinga. Het huis bleef tot in 19de eeuw in bezit van zijn familie.
Nummer 6 werd in 1730 gekocht door schepen Bernt Storm en later gehuurd door de klerk Johannes van Grenen. In 1976 kwamen beide panden in bezit van Vereniging Hendrick de Keyser.
Het linkerhuis heeft nog een oude trapgevel met waterlijsten en geblokte ontlastingsbogen boven de vensters. De gevel van het rechter huis is omstreeks 1800 gewijzigd. De oorspronkelijke trapgevel werd daarbij vervangen door een lijstgevel. Ondanks deze wijziging is in het metselwerk dat doorloopt in beide gevels te zien dat de huizen gelijktijdig gebouwd zijn.
Ook in het interieur zijn elementen te vinden van deze gemeenschappelijke bouwperiode. De huizen delen een bouwmuur en er is in beide panden een gelijke detaillering in de spiltrappen en sleutelstukken te vinden. In het rechterhuis is een groot gedeelte van de oorspronkelijke indeling bewaard gebleven.
Meer informatie over dit pand vind u hier.