©: FrieslandWonderland

Het dorp Schiermonnikoog, ook wel Oosterburen genoemd, is een streekdorp op het eiland dat is genoemd naar de cisterciënzer monniken in hun grijze pijen, die vanuit klooster Klaarkamp een uithof op het eiland hadden gesticht. Na de verwoesting van een ouder dorp is Oosterburen in het midden van de 18de eeuw gesticht. In 1638 kreeg de familie Stachauer de hoge heerlijkheid van het eiland in bezit. Na wisseling van eigenaren confisceerde de Nederlandse Staat het eiland onmiddellijk na de oorlog.

In 1726 werd het recht-, raad- en posthuis gesticht, dat tot centrum van het nieuwe dorp zou uitgroeien. De kern van Hotel van der Werff bevat nog delen van dit gebouw. In de gelagkamer bevindt zich de gevelsteen met het wapen Stachauer. De recht gesloten kerk is in 1866 gebouwd op de plaats van een voorgangster uit 1762. In 1908 kwam de torenopbouw met naaldspits tot stand.

Het dorp kreeg een regelmatige structuur van drie, onderling iets verschoven lange straten van west naar oost: de Middenstreek en Langestreek, die met een bajonetbeweging en een brinkachtige ruimte van elkaar zijn gescheiden, en de Noorderstreek. Tussen de laatste twee loopt het pad Langestreek om ’e Noord. Aan deze streken staan nog veel kenmerkende, van gele steen en met tuitgevels met beitelingen gebouwde eilander woonhuizen uit de 18de eeuw. De Langestreek loopt ver naar het oosten door richting Huis Rijsbergen. Dit thans als jeugdherberg in gebruik zijnde kloeke pand is in 1757 gesticht door de Stachauers en het werd omstreeks 1860 tot zijn huidige gedaante verbouwd. Aan de Nieuwestreek is in 1857 het raadhuis gebouwd.

In de noordwestelijke duinen is in 1854 de ronde, conische vuurtoren gebouwd. De van baksteen opgetrokken en gepleisterde toren heeft een hardstenen voet. De wachterswoningen ertegenover kwamen omstreeks 1880 tot stand. Ten noorden van het dorp kwam in hetzelfde jaar een soortgelijke vuurtoren, die in 1911 buiten gebruik is gesteld en van 1950 tot 1992 dienst deed als watertoren.

Colofon

Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel

© Foto voorblad: FrieslandWonderland