Eastersee
Eastersee is fan âlds in deftich streekdoarp: yn de 18e ieu stie hjir noch it rjochtshûs fan de gritenij. Het bestiet út twa gedielten: Eastersee-Buorren en Eastersee Giterskebrêge, wêrfan’t it lêste folle jonger is. De âlde streek is dy fan Eastersee-Buorren, in dûbele streek oan in knik yn de dyk. De oerlevering wol ha dat Willem I, graaf fan Hollân, om 1200 hinne yn Eastersee in slot hie. Fan it aadlike Roordastate is koartlyn in gevelstien weromfûn.
Op de heakse hoeke stiet it saneamde Koopmanshûs. Fanwege omfang en útstrieling falt it op yn it lytse doarp. It makket, twa lagen heech, front nei de dyk: by útwreiding krige it yn 1820 in fleugel. De gevel is fiif fakken breed mei yn ‘e midden in snieëne doar mei boppeljocht en skofinsters mei in lytse roedeferdieling en Boheemsk glês. De frij strakke kroanlist hat klossen ûnder de profilearre goate. Dêrboppe stiet in flinke kajút yn Lodewijk XV-foarmen. Under de skouders de datearring: anno 1782.
De âlde tsjerke fan Eastersee út om-ende-by 1200 stie westlik fan de ryddyk. Se hie in moaie toer. De nije tsjerke is eastliker kommen, noardlik fan de dyk en op in wat ferhege hôf. De tsjerke kaam mei it front nei de dyk ta. De yn 1860 boude neoklassicistyske sealtsjerke krige op de foargevel in fjouwerkante toer mei in iepen koepelbekroaning. De optoai is hielendal yn fyn mitselwurk mei waarmbrune bakstien ferwurke. De liedklok waard yn 1498 getten troch Gerardus van Wou en ek it toeroerwurk is âld: út 1602.
Fan de 18e ieu ôf binne fan it noarden út, de âlde dyk fan de Lemmer nei It Hearrenfean, de súdlik lizzende feanen fan it Easterseeïngerlân ferfeane en yn kultuer brocht. Op de krusing fan de dyk en de Giterske Feart, neamd nei de komôf fan de feanarbeiders, groeide de twadde wenkearn. Dêr is it ûnderwilens sletten en sloopte suvelfabryk (en in konstruksjebedriuw ) kommen en sa bleau Giterskebrêge in karakteristike arbeidersdelsetting. De bebouwing bestiet benammen dan ek út ‘wenningwetwenningen’.
Colofon
Uitgeverij: NoordBoek - Auteur: Peter Karstkarel
